حسابداری ذهنی چیست؟ چه تأثیراتی بر تصمیمات اقتصادی شما دارد؟

حسابداری ذهنی یکی از مباحث ضروری در روانشناسی پول و مبحث مالی رفتاری می‌باشد، این مفهوم بیانگر تفاوت ارزش پول برای مردم براساس معیارهای ذهنی است که ممکن است پیامدهای منفی برایتان به همراه داشته باشد و شما را در معرض تصمیم‌گیری‌های غیرمنطقی در هزینه‌ها، رفتارها و سرمایه‌گذاری‌ها قرار دهد. در این محتوا از سایت پزشک کسب و کار سعی کردیم با چند مثال، شما را با مفهوم حسابداری ذهنی، کاربرد، مزایا و معایب آن آشنا کنیم و در انتها به شما می‌گوییم که چگونه از اثرات منفی حسابداری ذهنی جلوگیری کنید.

حسابداری ذهنی چیست؟

پدیده حسابداری ذهنی برای نخستین بار توسط «ریچارد تیلر» اقتصاددان دانشگاه شیکاگو در سال 1999 در مقاله‌ای تحت عنوان (مسائل حسابداری ذهنی) مطرح و منتشر شد، پس از وی توسط اقتصاددانان و روانشناسان بسیاری مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. ریچارد تیلر با بکارگیری پدیده حسابداری ذهنی به شما کمک می‌کند منطق برخی از رفتارهایتان که ممکن است در لحظه اول غیرمنطقی به نظر برسد را درک کرده و بتوانید آن را توضیح دهید. حسابداری ذهنی شامل ساز و کار تمامی سیستم‌های آشنا و غیر آشنا موجود در اطراف می‌شود و همچنین این سیستم‌های حسابداری ذهنی بر تصمیمات مالی شما تأثیرات مستقیمی دارند و منطق پولی شما را جستجو می‌کند؛ از این رو پیگیری این سیستم و در شیوه عملکرد خود می‌تواند یک الگوی درست در جهت ارزیابی‌های آتی در اختیار شما قرار می‌دهد. بنابراین هنگامی که بدانید منشاء تصمیمات مالی شما از کجاست، قادرید جهت تقویت تصمیمات درست و کاهش تصمیمات اشتباه و غیرمنطقی گام بردارید و اقدامات خود را به صورت هوشمندانه انجام دهید. حسابداری ذهنی در حقیقت معادل و مترادف حسابداری مالی است. ریچارد تیلر معتقد است در حسابداری ذهنی ممکن است به صورت آگاهانه در هنگام هر خریدی از خود در مورد ارزش حقیقی آن‌ها سوال بپرسید و آن‌ها را با سایر خریدهای خود مقایسه کنید.

به وجود آمدن حساب‌های ذهنی، پارادوکس‌ها و ناهماهنگی‌هایی را در ذهن شما ایجاد می‌کند و به همین علت است که حساب و کتاب‌های اداری ممکن است سبب بروز مشکلات در محل کارتان شود. در این بخش برای تفهیم بهتر این پدیده برایتان یک مثال می‌آوریم. تصور کنید که با دوست خود وارد گل فروشی شده‌اید و قصد دارید یک گل آپارتمانی بخرید و گل بنجامین سبز بزرگ و زیبایی نظر شما را به خود جلب می‌کند که قیمت آن 250 هزار تومان است، ناگهان دوست شما که همه چیز را می‌داند به شما می‌گوید که دقیقاً همین گل را در گل فروشی دیگری که فقط هشت دقیقه با اینجا فاصله دارد با قیمت 150 تومان خریده است. در این صورت شما تصمیم می‌گیرید که خرید خود را به تعویق بیاندازید یا به همان گل فروشی که دوستتان پیشنهاد داد، مراجعه کنید. یا در مثالی دیگر ممکن است قصد خرید یک موبایل هوشمند را داشته باشید و وارد فروشگاه مورد نظر شده و یک موبایل هشت میلیونی نظر شما را به خود جلب می‌کند و در این زمان دوست شما به شما پیشنهاد می‌دهد که همین مدل موبایل هوشمند را در فروشگاه دیگری هفت میلیون و نهصد هزار تومان دیده است و با خود فکر می‌کنید ما‌به تفاوت این دو قیمت، رقم ناچیزی در حدود 2 درصد صرفه‌جویی برایتان است اما این بار با وجود قیمت پایین‌تر آن جنس، به ذهنتان می‌رسد که ایده خرید از فروشگاه دیگر ارزش اتلاف وقت شما را ندارد؛ از این رو به این ناهماهنگی و پارادوکس‌های تصمیم در خرید، بازاریابی ذهنی و اقتصاد رفتاری گفته می‌شود.

حسابداری ذهنی چه کاربردی دارد؟

کاربرد حسابداری ذهنی بیشتر به زمینه قابلیت انعطاف‌پذیری آن بر می‌گردد. همانطور که می‌دانید، تمامی پول‌ها قابلیت مبادله دارند و شما باید با صرف نظر از کاربرد یا منشاء آن، با تمامی آن‌ها به صورت یکسان رفتار کنید. به عنوان مثال: شما و بسیاری از افرا در برخورد با پول حاصل از قرعه‌کشی، پاداش، تولد و بازپرداخت مالیات به شکل‌های مختلفی رفتار می‌کنید و این مورد به این معنی است که «پول هدیه» بخشی از درآمد ماهانه و ثابت افراد نیست و اکثر مواقع جهت خرید موارد غیر ضروری هزینه و خرج می‌شود؛ از این رو ریچارد تیلر معتقد بود باید با تمامی پول‌ها به صورت یکسان رفتار شود. حسابداری ذهنی بسیار مفید و کاربردی است و در نهایت سبب می‌شود بخشی از درآمد خود را پس‌انداز کنید و از این پس‌اندازها، بودجه ایجاد کنید.

حسابداری ذهنی چه مزایا و معایبی دارد؟

به چه شکل می‌توانید از اثرات منفی حسابداری ذهنی جلوگیری کنید؟

همانطور که در معایب حسابداری ذهنی اشاره کردیم، حسابداری ذهنی ممکن است درک شما را از پول معیوب کند و شما را مجبور کند به جای استفاده از عقل خود، براساس تمایلات خود هزینه کنید. بهترین کاری که می‌توانید برای جلوگیری از اثرات منفی حسابداری ذهنی باید اقدامات ذیل را انجام دهید:

• شما باید همواره در خصوص خرج کردن پولی که در اختیار دارید به صورت عمیق بیاندیشید و سپس تصمیم بگیرید.
• شما باید در خصوص عادت‌های خود به صورت منتقدانه بیاندیشید و از خود بپرسید که آیا این انتخاب شما منطقی است یا خیر.
• شما می‌توانید برای مخارج اضافه خود یک بودجه در نظر بگیرید و با پیگیری هزینه‌های عادی خود، میزان تأثیرات منفی حسابداری ذهنی را کنترل و کاهش دهید.

نتیجه گیری

همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، حسابداری ذهنی معادل و مترادف حسابداری مالی بوده و ممکن است در هنگام خرید همواره از خود بپرسید که ارزش واقعی این کالا، محصول و ... چقدر است و آن را با سایر خریدهای خود مقایسه کنید. در این محتوا از سایت پزشک کسب و کار با چند مثال، شما را با مفهوم حسابداری ذهنی، کاربرد، مزایا و معایب آن آشنا کردیم و در انتها به شما گفتیم که چگونه از اثرات منفی حسابداری ذهنی جلوگیری کنید