انطباق پذیری سازمانی چیست؟ 6 مورد از مهارت های ضروری برای تقویت آن
- زمان تقریبی مطالعه 10 دقیقه
- 1136
امروزه سازمان‌ها در محیطی پویا با تحولات اقتصادی، اجتماعی، تکنولوژیکی قرار دارند و انطباق‌پذیری سازمانی با چنین محیطی یک دغدغه در عملکرد مدیریتی و تئوری‌های سازمانی محسوب می‌شود. طی سال‌های اخیر به‌ویژه دوران همه‌گیری ویروس کرونا در سراسر جهان کسب و کارهایی وجود داشت که تا مرز ورشکستگی و از هم پاشیدگی پیش رفته‌اند اما سازمان‌های بسیاری هم وجود دارد که در چنین محیطی با این بحران مبارزه کرده، به سرعت خود را با عوامل متغیر سازگار نموده و با تقویت انطباق‌پذیری و سیاست‌هایی بهترین عملکرد را از خود نشان داده‌اند. در صورتی که کسب و کارها در حوزه‌های گوناگون اقتصادی به ظرفیت انطباق‌پذیری و تغییر در جهت رفع نیازهای روز قدم برندارند، کارآیی و بهره‌وری آن‌ها در سطوح مختلفی همچون: درآمد، رضایتمندی کارکنان، ارتقای سازمان و ... کاهش بسیاری خواهد یافت. ما در این محتوا از سایت پزشک کسب و کار قصد داریم شما را به طور کامل با مفهوم انطباق‌پذیری سازمانی آشنا کنیم، سپس به معرفی مهارت‌هایی ضروری انطباق‌پذیری سازمانی خواهیم پرداخت، پس تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
انطباق‌پذیری سازمانی چیست؟
انطباق‌پذیری سازمانی (Organizational Adaptability)، میزان توانایی سازمان‌ها در پاسخگویی و سازگاری با تحولات محیط درونی و بیرونی است. کسب و کارهایی که از این توانایی برخوردارند با تنظیم فرآیند و سیاست‌های صحیح به راحتی می‌توانند با ارتقای عملکرد خود بحران‌ها و تغییرات را با موفقیت پشت سر گذاشته و از رقبای خود پیشی بگیرند. در یک کلام انطباق‌پذیری سازمانی یکی از شروط اصلی کسب مزیت رقابتی، بقا و موفقیت کسب و کارها به‌شمار می‌رود.
بیشتر بخوانید: کارآفرینی سازمانی چیست؟ - پزشک کسب و کار
سازمان انطباق پذیر چه ویژگی‌هایی دارد؟
اهداف، انتظارات و فرهنگ سازمانی مشخصی دارند: سازمان‌های انطباق‌پذیر آینده‌نگر و دارای اهداف مشخص هستند، اهمیت تحولات را تشخیص داده و با پیش‌بینی آن‌ها به استقبال این تغییرات محیطی می‌روند.
همواره برای کارکنان خود ارزش بسیاری قائل هستند: سازمانهایی که از توانایی انطباق‌پذیری برخوردارند، کارکنان را مایۀ حیات و موفقیت سازمان، تحقق اهداف و سازگاری موفقیت‌آمیز می‌دانند.
همیشه از خلاقیت استقبال می‌کنند: انطباق‌پذیری سازمانی مستلزم کارکنانی با ذهن خلاق و پذیرندۀ ایده‌های جدید است؛ از این رو سازمان‌های سازگار با تحولات همیشه کارکنان خود را به این کار ترغیب می‌کنند.
از توانایی حل مسئله برخوردارند: سازمان‌های سازگار با داشتن مهارت حل مسئله قادرند راه حل بحران یا چالش به‌وجود آمده را پیش از آن که رخ دهد، پیش‌بینی کنند.
منظور از ظرفیت انطباق‌پذیری سازمانی چیست؟
ظرفیت انطباق‌پذیری یکی از مباحث مهم در مطالعات سازمانی محسوب می‌شود. ظرفیت انطباق‌پذیری سازمانی به میزان توانمندی کسب و کارها در نظارت، ارزیابی و تمرکز بر تحولات محیط درونی و بیرونی وابسته است. در حقیقت ظرفیت انطباق‌پذیری یک سازمان را می‌توان معادل ظرفیت انعطاف‌پذیری سازمان در نظر گرفت. هر چه توانایی انعطاف‌پذیری در یک سازمان بیشتر باشد، انطباق‌پذیری سریع‌تر و با سهولت بالاتری انجام می‌شود. همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، کارکنان هر مجموعه در موضوع ظرفیت انطباق‌پذیری نقش مهمی را در جهت موفقیت آن سازمان ایفا می‌کنند؛ زیرا برای تحقق این امر تحولات رفتاری و همکاری همه‌جانبه ضروریست.
چه عواملی موجب انطباق پذیری با محیط سازمان می‌شوند؟
انطباق‌پذیری امری دشوار بوده و افراد به دلایل مختلف از انجام آن خودداری می‌کنند. در صورتی که انطباق‌پذیری جزو مهارت‌های نرم بوده و اهمیت به آن در جهت انطباق‌پذیری سازمانی برای مدیران و کارکنان ضروریست. ما در این بخش قصد داریم شما را با عواملی که سبب انطباق‌پذیری مطلوب با محیط سازمان می‌شوند، آشنا کنیم.
مسئولیت‌پذیری: نخستین عامل در جهت سازگاری با محیط کاری و اصل انطباق پذیری سازمانی است. در اینجا باید به این نکته اشاره کنیم که مدیران و کارکنان سوار بر یک کشتی در جهت دستیابی به یک هدف مشترک هستند، پس فراموش نکنید که با سر باز زدن از مسئولیت‌های محوله به کل سازمان صدمه خواهید زد.
فرار نکردن از شرایط دشوار: افراد سازگار و انعطاف‌پذیر برای اهداف مشترک ارزش بسیاری قائل هستند؛ از این رو هر کسب و کاری که در وضعیت دشوار و بحرانی قرار دارد باید هوشمندانه و خلاقانه عمل نموده و با به‌کارگیری تدابیری مؤثر و صحیح از شرایط سخت عبور کند.
تلاش در جهت حل تعارضات: همانطور که می‌دانید بروز تعارض در محیط سازمان امری طبیعی است. افراد انطباق‌پذیر هرگز به تعارضات و اختلافات دامن نمی‌زنند، بلکه با کمک مهارت حل مسئله به گفتگو پرداخته و همچنین به راهکارهای مطلوبی دست خواهد یافت.
توجه به تکنولوژی و یادگیری علوم جدید: همانطور که می‌دانید همگامی با توسعۀ علم و فناوری سبب پیشرفت سازمان خواهد شد. سازمانهایی که در برابر علم و تکنولوژی به‌روز دنیا مقاومت می‌کنند، احتمالاً کل مجموعه را از بین خواهند برد. یکی از نمونه‌های بارز این عامل، شرکت نوکیا است که علارغم محبوبیت در گذشته، به علت عدم پذیرش تکنولوژی اندروید از بازار جهانی حذف شد. اگر در برابر تکنولوژی‌های نوین و یادگیری مهارت‌هایی همچون کار کردن با کامپیوتر مقاومت کنید به سرنوشتی همچون شرکت نوکیا دچار خواهید شد.
مهم‌ترین اصول انطباق‌پذیری سازمانی
از آنجایی که انطباق‌پذیری امری دشوار بوده و سازمان‌ها و کارکنان با چالش‌های بسیاری مواجه هستند، البته شما با رعایت اصول ذیل قادرید تا حدودی از دشواری این اقدام بکاهید.
همواره یک چشم‌انداز کلی داشته باشید: همانطور که می‌دانید داشتن یک چشم‌انداز کلی و پیش‌بینی آینده در انطباق‌پذیری سازمانی اهمیت بسیاری دارد. شما به عنوان مدیر سازمان باید تمام تلاش خود را به‌کار گیرید از بالا به محیط داخل سازمان بنگرید و الگوهای نوینی را کشف کنید.
مشکلات انطباق‌پذیری را شناسایی کنید: شناخت انطباق‌پذیری سازمانی یکی دیگر از مهم‌ترین اصولی است که باید در سازمان‌ها مورد بررسی قرار گیرد. بازبینی و بررسی ارزش‌ها و هنجارهای یک سازمان به حل‌و‌فصل مشکلات و تعارضاتی که سبب اختلال در سازمان می‌شود، کمک قابل توجهی می‌کند. همچنین نقش چشمگیری در بهبود عملکرد سازمان دارد.
فشارهای روانی را در سازمان تنظیم کنید: پیش از هر اقدامی مسائل و ارزش‌های اساسی سازمان خود را تعریف نمایید، براساس این تعاریف میزان فشار کار خود را بررسی کرده و برای اعمال تغییرات سازنده فرصت کافی در اختیار کارکنان خود قرار دهید تا بتوانند با یکدیگر به بحث و تعامل بپردازند.
حمایت از کارکنان سازمان را فراموش نکنید: حمایت از کارکنان خلاق را سر لوحه مدیریت سازمان خود قرار دهید. البته کنار آمدن با افراد و حمایت از آن‌ها امری دشوار ولی ضروریست؛ زیرا دیدگاه‌های خلاقانه و مختلف موجب خلق تفکرات نو می‌شود. همچنین مسئولیت‌پذیری و ریسک در هر سازمان مستلزم تشویق است که شما به عنوان رهبر سازمان باید با پشتیبانی از کارکنان خود به آن‌ها فرصت اشتباه کردن و کسب تجربه‌های جدید دهید؛ زیرا این اقدام در پیشرفت سازمان تأثیرگذار است.
مهارت‌های ضروری انطباق‌پذیری سازمانی چه مواردی هستند؟
پشتکار: تحقیقات انجام شده حاکی از آن است که افراد دارای پشتکار به آسانی ناامید نمی‌شوند و در مواقع بحرانی یا مواجهه با چالش‌ها با حفظ روحیه خود، شرایط را به بهترین شکل ممکن مدیریت کرده، سپس به صورت مثبت سایر کارکنان را به ادامه دادن ترغیب می‌کنند. انگیزه بالا، مثبت اندیشی، کنترل استرس و تسلط بر شرایط جزو مهم‌ترین ویژگی‌های افراد با پشتکار است.
کنجکاوی: افرادی که ذهن جستجوگر و پویا دارند به راحتی با تحولات محیط سازگار می‌شوند. برخی از ویژگی‌های بارز افراد کنجکاو عبارتند از: تحقیق، پژوهش، پذیرش تفاوت‌ها، روشنفکری و ارتباط غیرکلامی.
توانمندی: همانطور که می‌دانید هر سازمان اهداف و ارزش‌های خاصی دارد و مسیر دستیابی به این اهداف کمی دشوار و پیچیده است اما شما با افزایش توانمندی‌های فردی خود قادرید به آسانی این مسیر را طی کنید. مواردی همچون: خلاقیت، ابتکار، مهارت حل مسئله، توجه به الگوها و بودجه‌بندی مناسب از ویژگی‌های بارز افراد توانمند است.
مهارت یادگیری: هنگامی که مهارت‌های یادگیری خود را تقویت کنید، هرگز از شکست نمی‌هراسید و قادرید در مواقع برخورد با مشکلات راه حل‌های خلاقانه ارائه دهید. افرادی که در انطباق‌پذیری سازمانی موفق هستند ویژگی‌هایی همچون: همکاری، تفکر بر روی جزئیات، انتقادپذیری و ... دارند.
مدیریت منابع: مهارت‌های مدیریت منابع فرآیند توسعه کارآمد و استفاده مطلوب از منابع یک سازمان یا بنگاه اقتصادی که باید در زمان مناسب انجام شود. شاید این پرسش ذهن شما را درگیر کرده باشد که منظور از منابع چه مواردی است و به چه صورت سبب انطباق‌پذیری در سازمان می‌شوند؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که برخی از مهم‌ترین منابعی که یک سازمان موفق باید داشته باشد عبارتند از:
- زمان (Time)
- برند شخصی (Organizational Brand)
- منابع مالی (Financial Resources)
- منابع اطلاعاتی (Informational Resources)
- مشتریان (Customers)
- شبکه ارتباطات انسانی (Relationship Network)
- منابع انسانی (Human Resources)
- اعتماد میان اعضا (Interpersonal Trust)
بسیاری از مدیران و کارکنان نسبت به مفهوم منبع شناخت کافی نداشته و از بارزترین ویژگی آن محدودیت است که به این مهم واقف نیستند. بی‌توجهی به محدودیت منابع سبب هدر رفت منابع شده و جایگزینی آن‌ها امری دشوار و حتی غیرممکن است. در حقیقت هنگامی که بتوانید درک درستی از انتخاب‌ها و تصمیم‌گیری‌ها داشته باشید، کمتر دچار اشتباه خواهید شد و قادرید از اتلاف آن جلوگیری کنید.
مهارت‌های تحلیلی: یکی دیگر از مهم‌ترین مهارت‌های انطباق‌پذیری در سازمان، مهارت‌های تحلیلی است. این مهارت‌ها، مجموعه‌ای از توانایی‌ها در زمینۀ حل مسئله، تصمیم‌گیری، تجزیه و تحلیل اطلاعات می‌باشد که وجود چنین مهارتی در افزایش انطباق‌پذیری، حل چالش‌های موجود و در نهایت افزایش میزان بهره‌وری در سازمان تأثیر چشمگیری دارد. مهارت‌های تحلیلی زمانی بیشترین کاربرد را دارند که برای حل مسئله چندین متغیر مختلف وجود داشته باشد یا مسائل پیش روی سازمان فاقد راه حل شفاف و واضحی هستند.
برخی از مهم‌ترین مهارت‌های تحلیلی که یک سازمان موفق باید داشته باشد عبارتند از:
- خلاقیت
- تحلیل داده
- تفکر انتقادی
- مهارت در ارتباط
- پژوهش و تحقیق
در صورتی که از مهارت‌های تحلیلی بالایی برخوردارید در لحظات حساس سنجیده عمل کرده، تصمیمات صحیحی اتخاذ می‌نمایید، با ارزیابی پاسخ‌های مختلف یک مسئله، هرگز عجولانه دست به انجام امور نمی‌زنید همچنین شما از توانمندی‌های پنهان کارمندان خود غافل نشده و از سوی دیگر کارکنان هم باید خطاهای کاری خود را به حداقل ممکن برسانند تا در نهایت شاهد توسعه سازمان در ابعاد مختلف و افزایش انطباق‌پذیری سازمان باشید.
نتیجه گیری
همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، رشد و موفقیت هر کسب و کاری مستلزم داشتن مهارت انطباق‌پذیری سازمانی است تا بتوانید با استفاده از تجربیات گذشته و سازگاری با تغییرات محیطی در مواجهه با هر بحران و تحولاتی با اتخاذ سیاست‌های صحیح عملکرد فوق‌العاده‌ای از خود نشان دهید. در این محتوا از سایت پزشک کسب و کار شما را به طور کامل با مفهوم انطباق‌پذیری سازمانی آشنا کردیم و مهارت‌های فوق‌العاده در زمینۀ تقویت آن ارائه دادیم تا با استفاده از این مهارت نسبت به رقبای خود پیشی بگیرید و به موفقیت دست یابید، از شما سپاسگزاریم که تا انتهای مقاله همراه ما بودید.
مقالات مشابه
نوشتن یک نظر
نظر