حق تقدم سهام چیست

زمانی که یک شرکت سرمایه ی خود را افزایش می دهد به طور مستقیما تعداد سهام شرکت نیز به همان اندازه افزایش پیدا می کند و سهامداران یک شرکت نیز می خواهند حق و حقوق خودشان را پس از افزایش سرمایه آن شرکت حفظ کنند بنابراین درصدد افزایش درصد مالکیت خودشان در شرکت پس از افزایش تعداد سهام ها هستند. براساس قانون تجارت، زمانی که یک شرکت سهام های بیشتری را از خود منتشر می کند، اولویت خرید آن ها با سهام داران فعلی شرکت است. به این اولویت در خرید سهام داران فعلی نسبت به سهام داران جدید، حق تقدم سهام گفته می شود.

برای مثال فرض کنید که شرکتی حدود 60 درصد از سرمایه ی خود را از طریق فروش کالاها و جذب مشتریان بیشتر افزایش می دهد، تعداد سهام های آن شرکت نیز در بازار سهام افزایش پیدا می کند. توجه داشته باشید اگر شرکتی سرمایه ی خود را افزایش دهد و تعداد سهام های شما تغییری نکند، میزان مالکیت شما در سهام شرکت نسبت به قبل کاهش پیدا می کند و شما ضرر می کنید.

بنابراین مطلب ذکر شده در بالا، برای این که درصد مالکیت شما از سهام ثابت بماند و شرکت ضرر نکند، این حق به شما داده می شود که حق تقدم ی در خرید سهام های جدید شرکت داشته باشید.

نحوه استفاده از حق تقدم:

توجه داشته باشید که شما در صورتی می توانید از امکان حق تقدم در بورس استفاده کنید که در شرکت مورد توجه شما افزایش سرمایه ای رخ داده باشد جز این، اگر شرکت سرمایه ی خود را از طریق سود انباشته شده در بورس افزایش دهد، سودی که متعلق به سهام دراران فعلی شرکت است تبدیل به سهام می شود و امکان حق تقدم در این مورد وجود نخواهد داشت.

اگر مایل بودید که از این امکان استفاده کنید، در صورتی که افزایش سرمایه ی شرکت در مجمع بورس به تصویب برسد، فرمی تحت عنوان گواهی حق تقدم در بورس برای شما ارسال می شود که پس از پر کردن فرم، این امکان به شما داده می شود که سهام خود را افزایش دهید.

همچنین باید توجه داشته باشید که مهلت استفاده از حق تقدم سهام، شماره حساب شرکت و ارسال فرم ثبت نام شرکت در حق تقدم یا گواهی حق تقدم در اطلاعیه ای از طرف شرکت منتشر می شود که می توانید آن را از طریق فکس، ایمیل یا پست تحویل بگیرید و شرکت نیز ملزم است تمام این اطلاعات را در سایت کدال منتشر کند.

تبدیل حق تقدم به سهام:

هنگامی که شما گواهی حق تقدم در بورس را پر می کنید باید به میزان تعداد سهامی که می خواهید بخرید، وجه نقد داشته باشید یعنی برای هر گواهی حق تقدم سهام باید مبلغی معادل ارزش اسمی سهام را بپردازید در نتیجه پس از پرداخت مبلغ مذکور به ازای هر گواهی که دارید، یک عدد سهم به شما تعلق می گیرد.

همچنین در صورتی که در زمان مقرر مبلغ را پرداخت کنید، طی بازده سه تا شش ماه سهام حق تقدم شما به صورت اتوماتیک به سهام عادی تبدیل می شود.

دو نکته ی مهم در زمان گرفتن حق تقدم:

1. اگر می خواهید حق تقدم سهام خود را به سهم تبدیل کنید باید در نظر داشته باشید که اطلاعیه های شرکت مورد نظر را درمورد نوع فرایند افزایش سرمایه و جزئیات مربوط به پرداخت حق تقدم را با دقت مطالعه کنید.

شرکت موظف است که این اطلاعیه ها را در سایت کدال منتشر کند و سهام داران خود را در جریان جزئیات این فرایند قرار دهد البته برخی از شرکت ها علاوه بر انتشار مطالب مذکور در سایت کدال، این اطلاعیه ها را در سایت های شرکتشان نیز منتشر می کنند.

2. اگر به عنوان سهام دار، سود سهام به شما تعلق گیرد اما به حساب شما واریز نشود یعنی مبلغ سود در حساب شرکت مانده باشد، شما می توانید مبلغ اسمی حق تقدم ها را پرداخت کنید.

در فرم افزایش سرمایه مطالبات سهام دار این بند ذکر شده است و در هنگام پر کردن فرم می توانید با این بند موافقت کنید تا مبلغ حق تقدم ها از محل مطالبات شما در شرکت برداشته شود.

اگر مطالبات شما به عنوان سهامدار کفایت کند دیگر لازم نیست مبلغی را پرداخت کنید.در این صورت به این طریق از افزایش سرمایه، افزایش سرمایه از محل مطالبات گفته می شود.

حتما بخوانید: سهام بورس چیست؟

 نحوه فروش حق تقدم:

اگر شما به هر دلیلی دوست ندارید که سهام جدیدی را به سهام های خود اضافه کنید و از امکان حق تقدم سهام استفاده کنید می توانید جای خود را به سهام داران جدید بدهید. پس از برگزاری مجمع شرکت مورد نظرتان یک نماد حق تقدم برای سهام در نظر گرفته می شود که شما می توانید با استفاده از این نماد، حق تقدم سهام خود را به فروش برسانید تا افراد جدید اولولیت خرید آن سهام را داشته باشند.

باید بدانید که هر شرکت حاضر در بازار بورس یک نماد معاملاتی منحصر به فرد خودش را دارد. نماد حق تقدم در بورس نیز با اضافه کردن یک «ح» به آخر نماد معاملاتی شرکت ساخته می شود. پس هر نمادی که به همراه «ح» مشاهده کردید، آگاه باشید که سهام حق تقدم دارد تا در خرید آن دچار اشتباه نشوید.

 مدت زمان نماد حق تقدم:

نماد حق تقدم سهام باید در یک بازه ی زمانی معین خرید و فروش شود .به طور معمول این بازه ی زمانی را در 60 روز یعنی دوماه تعیین می کنند که سهام داران می توانند طی این مدت نماد حق تقدم خود را بفروشند تا افراد جدیدی آن را بخرند.

نکته ی مهم در تعیین مدت زمان نماد حق تقدم این جاست که این مدت زمان نباید از بازه ی 60 روزه یعنی دوماهه کمتر باشد.

دامنه نوسان در حق تقدم:

باید بدانید که دامنه نوسان سهام حق تقدم در بورس دو برابر دامنه نوسان سهام عادی است یعنی برای خرید و فروش نماد حق تقدم، می تواند در طول روز در بازه ی مثبت ده درصد و منفی ده درصد نسبت به قیمت تصویب شده ی پایانی نوسان داشته باشد پس برای خرید و فروش نماد حق تقدم خود باید ریسک پذیری زیادی داشته باشید و بدانید که ریسک خرید و فروش حق تقدم دو برابر ریسک خرید و فروش سهام عادی است.

حق تقدم استفاده نشده:

اگر فردی فرم گواهی حق تقدم را پر نکرد و یا حق تقدم سهام خود را در مهلت تعیین شده نفروخت تکلیف چیست؟

در این حالت که فرد در حق تقدم شرکت نمی کند یا حق تقدم خود را در مهلت زمانی دو ماهه نمی فروشد به اصطلاح حق تقدم های استفاده نشده می گویند. در این وضعیت شرکت حق تقدم این افراد را آگهی می کند و یا حراج می کند در صورت فروش هر یک از حق تقدم ها، کارمزد فروش را از مبلغی که خریده شده کسر می کنند و باقی مانده ی مبلغ را به حساب سهام داران واریز می کنند.

معمولا قیمتی که روی حق تقدم های استفاده نشده می گذارند نزدیک به قیمت آخرین روزهای مهلت خرید و فروش نماد حق تقدم است یعنی اواخر مهلت تعیین شده ی دوماهه که ممکن است از آن قیمت نیز بیشتر یا کمتر به فروش برسد.

این نکته را در نظر داشته باشید که مبلغ ذکر شده از فروش حق تقدم های استفاده نشده تنها به سهام دارانی داده می شود که در زمان برگزاری مجمع شرکت، سهامدار بوده اند.

بیشتر بدانید: اوراق بهادار چیست؟

زمان مناسب خرید حق تقدم:

به طور کلی شرکت در افزایش سرمایه از طریق مطالبات، دریافت حق تقدم سهام از سوی سهام داران فعلی و تبدیل حق تقدم ها به سهام های عادی حدود سه تا شش ماه زمان لازم دارد پس شرکت در فرایند حق تقدم بیشتر مناسب کسانی است که می خواهند برای میان مدت و بلند مدت سرمایه گذاری کنند.

همچنین گاهی اوقات ممکن است که بین قیمت سهام و حق تقدم آن شکاف قیمتی ایجاد شود یعنی ممکن است قیمت حق تقدم از قیمت سهام کمتر باشد در این صورت قیمت سهام پس از حق تقدم نیز برایتان کمتر از قیمت اصلی است. مثلا اگر قیمت سهام دوهزار تومان باشد و قیمت حق تقدم آن 1700 تومان باشد در این صورت، قیمت سهامی که پس از تبدیل حق تقدم به شما واریز می شود 1800 تومان است.

پس در این زمان سهامدارانی که می خواهند برای طولانی مدت سرمایه گذاری کنند وتحلیلشان این است که قیمت یک سهم ممکن است روند صعودی داشته باشد، از این شکاف قیمت استفاده می کنند و به جای خرید سهام های عادی، حق تقدم ها را می خرند و آن ها را تبدیل به سهام عادی می کنند.

بنابراین برای خریدن حق تقدم سهام باید دو نکته ی مهم و اساسی را در نظر بگیرید:

1. در صورتی حق تقدم ها را بخرید و تبدیل به سهام عادی کنید که می خواهید برای بازه ی طولانی مدت مانند سه تا شش ماهه سرمایه گذاری کنید.
2. روند بازار بورس را درست تحلیل کنید و با علم بر تحلیل بورس پیش بروید یعنی در صورتی سرمایه گذاری کنید که تحلیلتان از روند یک سهم در آینده، روند صعودی باشد.

در غیر این صورت پیشنهاد ما این است که در حق تقدم های یک شرکت سرمایه گذاری نکنید.