آیا 4 صفر از پول ملی حذف خواهد شد؟

پس از تصویب لایحه «تغییر واحد پول ایران از ریال به تومان و حذف چهار صفر» که در نشست 9 مرداد هیأت دولت صورت گرفت واکنش های بسیاری را توسط کارشناسان اقتصادی به دنبال داشت اما محوری ترین مولفه این طرح یعنی پول ملی و نقش و جایگاه آن در اقتصاد هر کشوری من جمله ایران، مورد بررسی قرار نگرفت به همین دلیل ابتدا یک تعریف مختصر از نقش پول ملی و عوامل موثر بر تقویت و تضعیف آن را خواهیم داشت سپس طرح حذف 4 صفر از پول ملی را در این بستر تحلیل خواهیم کرد.

پول وسیله ای است برای معامله کالا بطور مثال یک اسکناس 10 هزار تومانی ارزش ذاتی ندارد اما به عنوان وسیله ی معامله از آن استفاده می شود تا قبل از سال 1931 بریتانیا پشتوانه پول ملی خود را میزان طلای در بانک مرکزی قرار داده بود اما پس از این سال اکثریت کشورها همچون بریتانیا و پس از آن ایالات متحد آمریکا شروع به برداشتن این استاندارد کردند.

به عبارت ساده تر هر کشوری به میزان طلایی که در بانک مرکزی خود دارد اجازه چاپ و انتشار پول در بازار را داشت. به بیانی دیگر طلا پشتوانه پول ملی بوده است اما پس از سال 1931 درآمد ناخالص ملی پشتوانه پول ملی کشورها قرار گرفت به عبارت بهتر با افزایش تولید ناخالص ملی بانک مرکزی هر کشوری اجازه چاپ و انتشار پول در بازار را دارد.

ثابت نگه نداشتن نرخ برابری دلار به طلا این امکان را برای آمریکا ایجاد کرد که بدون در نظر گرفتن میزان تولید ناخالص ملی به میزان بیشتری دلار خلق و منتشر کند و در نظام مالی جهانی از آن استفاده نماید. خلق بدون پشتوانه و بیش از حد دلار، و گرفتن کالا و خدمات از دیگر کشورها باعث شد کشورهایی همچون چین و روسیه به فکر جایگزینی دلار در تجارت خارجی خود باشند. در واقع بانک مرکزی آمریکا بدون اینکه رشدی در تولید ناخالص ملی رخ داده باشد به چاپ دلار بدون پشتوانه در جهان می پردازد و در ازای دادن دلار به کشورهای دیگر کالا و خدمات بسیاری را دریافت می کند.

بنابراین افزایش پول ملی می بایست به نسبت مجموع کالا و خدمات کل کشور باشد و افزایش بی رویه آن بدون اینکه حجم اقتصاد یک کشور افزایش یابد آسیب های بسیاری فراوانی خواهد داشت که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.

عوامل کاهش ارزش پول ملی

1. قدرت خرید پول ملی در بخش داخلی تحت تأثیر افزایش میزان نقدینگی در نسبت با رشد اقتصادی و در بخش خارجی با نرخ ارز تحت تأثیر صادرات، واردات و ورود و خروج سرمایه خارجی از کشور می باشد.
2. افزایش نرخ تورم داخلی عوامل بسیاری دارد از جمله چاپ پول بدون پشتوانه و افزایش اعتبارات بانکی تا کاهش تولید ناخالص ملی و... در نهایت منجر به کاهش ارزش پول ملی خواهد شد. بزرگ شدن حجم نقدینگی طی این ده سال از 40۰ هزار میلیارد تومان به بیشتر از 20۰۰ هزار هزار میلیارد تومان رسید که از جمله مهمترین اشتباهات محاسباتی سیاست های پولی و مالی بانک مرکزی و دولت می باشد.
3. کشور ما که متأسفانه دارای یک اقتصاد دولتی می باشد و درآمد عمده ارزی دولت از فروش نفت و فراورده‌های آن تأمین می‌شود، به عبارت دیگر دولت از اختلاف میان ارزش پول ملی و ارزهای خارجی سعی بر درآمدزایی برای خود می کند که این امر باعث کاهش ارزش پول ملی می شود.

 کشور ما در شرایط فعلی برای ارتقای ارزش پول ملی دو راهکار در مقابل خود دارد؛ اولاً جلوگیری از تزریق دلارهای نفتی به اقتصاد کشور ثانیاً افزایش تولید ملی و قطع وابستگی به درآمدهای نفتی. بنابراین افزایش یا کاهش پول ملی در هر کشوری تحت تاثیر نام، ارقام، تعداد صفرها و... که مولفه های غیر اقتصادی هستند، نمی باشد لذا هیچ ارتباطی میان حذف 4 صفر از پول ملی و افزایش ارزش آن وجود ندارد.

به نظر می رسد تنها دلیل دولت برای حذف 4 صفر از پول ملی اثرات روانی آن برای جامعه می باشد آنچه مسلم است اینکه حذف 4 صفر از پول ملی تاثیری بر تورم و نرخ کالاها نخواهد داشت بلکه باعث افزایش قیمت کالاها به بهانه معادل سازی خواهد شد.

 بسیاری از اقتصاددانان معتقدند حذف 4 صفر بر متغیرهای واقعی اقتصاد کشور هیچ تاثیری نخواهد داشت. بلکه بیشتر فرصتی را برای دولت فراهم می کند تا از طریق لایحه حذف 4 صفر نقدینگی بدون پشتوانه بیشتری را روانه بازار کند. ناگفته نماند کسری 150 هزار میلیارد تومانی بودجه 98 از طرفی و افزایش تحریم های اقتصادی از طرف دیگر دولت را در مسیر دشواری قرار داده است.